Przy zgłębianiu literatury zdecydowanie warto zagłębić się w rozmaitego rodzaju gatunki książek, aby móc dobrze rozumieć pewne charakterystyczne dla nich cechy. Współcześnie literatura przeżywa ogromny renesans, jaki wykazuje się w pojawianiu się coraz bardziej interesujących tytułów z całego świata, licznych wznowieniach , a także coraz nowszych gatunkach książek, dlatego dogłębne poznanie pewnych dawnych tendencji literackich może okazać się pomocne w wędrówce poprzez dawne oraz współczesne gatunki książek.

Trzeba mieć na uwadze chociażby, że każdy rodzaj literacki – epika, liryka i dramat – ma swoje poszczególne gatunki. Do najbardziej znanych odmian epiki należy epos, powieść, nowela i dziennik, do dramatu – komedia, tragedia oraz gatunki łączone, jak przykładowo tragifarsa czy groteska. Gatunków liryki było sporo od zarania dziejów – zalicza się do niej wiersz biały, epigramat, pieśni i elegia. Należy brać pod uwagę, że wybrane gatunki literackie mają więcej, niż jeden rodzaj – chociażby ballada, która pojawiła się w czasie romantyzmu, to interesujące połączenie liryki z wątkami dramaturgicznymi. Nie jest to jedyny taki przypadek – powieść poetycka także jest mieszanką dwóch rodzajów, epickiego , a także liryki.

Do klasycznych komedii, eposów, powieści czy zbiorów poezji doszły najnowsze gatunki, owe jak chociażby reportaż, powieść współczesna, science-fiction czy literatura faktu. Ponadto znacząco wielkim zaciekawieniem cieszą się dzieła popularno-naukowe, romanse i książki użytkowe, czyli przeróżnego rodzaju poradniki i podręczniki, w tym dla przykładu książki kucharskie lub poradniki medytacyjne, ale współcześnie zwłaszcza popularne są podręczniki z zakresu podstawowej psychologii oraz coachingu. Potrafią one być bardzo użyteczne dla ludzi zaciekawionych tym, co rozgrywa się w ludzkiej psychice, jak również dla pozostałych hobbystów, którzy chcą opanować nowsze techniki.

Teraz silnie rozkwita gatunek powieści fantastycznej. Fantastyka dawniej nie była rodzajem tak zróżnicowanym, jak w trakcie jej rozkwitu w epoce Wellsa; do jej odgałęzień należy cyberpunk, New Weird bądź coraz powszechniejsze historie ze światów alternatywnych. Poza tym coraz częściej jest obserwowane zaciekawienie gatunkami ludowymi bądź pochodzącymi z orientu, takimi jak chociażby haiku, baśń bądź mitologia. Coraz powszechniejsze stają się też rodzaje powieści kryminalnej, które – czasami powiązane z elementami spiskowymi bądź fantastycznymi – podbijają one rekordy popularności. Jest to też widoczne w literaturze dla dzieci, gdzie elementy detektywistyczne są codziennością. W dzisiejszych czasach zdecydowanie dobrze przyjrzeć się kilku najnowszym dziełom, które pojawiły się na rynku – da się wtedy odnaleźć dużo intrygujących okazów literatury. Współcześnie na pewno dobrze przyjrzeć się paru najnowszym dziełom, jakie są obecne się na rynku – da się wtedy znaleźć sporo ciekawych okazów literatury.